ANALİTİK DÜŞÜNME BECERİSİ
Düşünme Nedir?
Canlılığın amacı hayatta kalmak ve türünü devam ettirmektir. Canlıların hayatta kalması için limbik sistem tarafından bazı sezgisel davranışlar gerçekleştirilir ve kontrolünde olunmayan davranışsal faaliyetleri yürütür. Hayvanların doğal ortamında avlanması, yavrularını koruması, tehlikeden kaçması, tehlikeyi sezmesi ve savunması limbik sisteminin etkisindedir. İnsanlarda da olan bu iç güdüsel davranışlar limbik sistemin etkisinin bir sonucudur. Bu bakımdan insanı diğer canlılardan ayıran özellik ise düşünmektir. Bununla birlikte hayatta kalmak sadece “yaşamak”, “nefes almak” demek değildir. Hayatta kalan her insan bir ideale sahiptir ve bu fikirlerini gerçekleştirmek için yollar aramaktadır. İşte düşünme ile insan birçok hedefine ulaşmaktadır.
Düşünme, düşünce üretme yöntemidir.
Düşünme; bir amaca ulaşma yolunda sistematik bir ilişki kurmaktır.
- “bir yargıya varmak ereğiyle bilgileri incelemek, karşılaştırmak ve aradaki bağlantılardan yararlanarak düşünce üretmek, zihinsel yetiler oluşturmak.”
- “Düşünmek insana özgüdür”
- “Düşünme, fikir üretme ile sonuçlanan bir süreçtir.”
Yukarıda düşünme ile ilgili tanımlardan düşünmenin düşünce üretme yolunda bir süreç olduğunu kabul edersek bu süreci geçmek için birtakım zorluklarla karşılaşmak kaçınılmaz olacaktır. Şöyle ki sadece düşünme eylemiyle bir amaca ulaşmak, bir anlam ortaya çıkarmak olurlu bir durum mudur? Hayır.
Düşünmek zor iştir, muhtemelen bu nedenle çok az kişi düşünür. Henry Ford
Düşünme Neden Yetersizdir?
İnsanlar düşünme ile birçok hedefine ulaşır demiştim ancak düşünme bir süreci ifade ederken hemen her istediğimiz düşünceyi gerçekleştirmeyiz. Çünkü insanın hedeflerine ulaşması insanın kendi içinde kapasitesini gerçekleştirmesine dayanırken, bir sistem olan insan diğer düşünce ve görüntülerden etkilenerek bir rota hesabı yapmaktadır.
İnsanın bir süreci başarıyla (hedefine ulaşma değerlendirmesi)geçmesi için karşısına çıkan zorlukları fark etmesi gerekir. Bu zorlukları şöyle açıklayalım;
1-Problem
2-Sorun
problem ve sorunların öncelikle fark edilmesi, ayrıştırılması gerekir ki süreç en iyi şekilde sonuçlansın. Sonuçlanmayan süeçlerin beyinde dönüp dolaşması halini az çok biliyoruz bunlar “takıntı” veya olaylarla başa çıkamamanın verdiği rahatsızlık durumudur. Bu açıdan sorunun ve problemin ayrı ele alınması gerekir. Sözlük anlamına bakıldığında problem ve sorun için şu iki tanım yapılmıştır;
Problem: “yanıtının bilimsel yöntemlerle bulunması, teoremler ya da kurallarla çözülmesi gereken soru”
Sorun: “üzerinde düşünülmeye değen ve çözüm getirilmesi, olumlu ya da olumsuz bir sonuca ulaştırılması gereken durumu”
Sorunlar üzerine bilimsel testler, hipotezler kuracağımız bir durumu açıklamaz. Örneğin; arkadaşlarımla aramdaki yanlış anlamayı bir sorun olarak görürüm ve tekrar görüşmeyi istiyorsam bunun için yollar denerim. Duygusal zekamız(EQ) sorunların üstesinden gelme konusunda bize yardımcı olmaktadır. Duygusal zekanın geliştirilmesi konusundaki yazımı da bu linkte bulabilirsiniz.
Problemler bilimsel yöntemlerle sonuçlandırılması gereken bir cevap arayışını ifade eder. Örneğin ; İş hayatında bir üretim mühendisiyim ve üretim hattında iş standart zamanlarını belirleyip maliyetleri düşürmek zorunluluğum olduğunda yada en basit örneğiyle matematik sınavında problemleri çözmem ve sınavı geçmem gerektiğinde bir yöntem bilmeliyim yoksa yapmam gereken ama yapmadığım işler olarak kalacaktır ve başkası benim yerime çözmeyecektir. İşte insanın doğal olarak çözemediği karmaşıklıkta ki problemleri çözmesi için geliştirmesi gereken yetenek analitik düşünme becerisidir.
“Düşünüyorum o halde varım” diyor Descartes , en iyi bildiğimiz sevdiğimiz felsefinin bu sözü için şunu eklemek isterim bizim insan olarak var olmamız için yeterli olan düşünme iş hayatına girmemiz, tamamıyla başarılı olmamız için yetmiyor işte.
Analitik Düşünme Nedir?
Analitik Düşünme, karmaşık bir problemi zihnin odacıklarına ayrı ayrı yerleştirerek problemi çözmeye yönelik düşünme eylemini gerçekleştirmektir. Analitik düşünme becerisi ise problemlere yaklaşmayı bilmek bu becerisini kazanmaktır. Kısacası tümden gelim yöntemi ile problemi basit, anlaşılır ve şeklide küçük parçalara ayırarak problemin bütününe hızlı ve pratik bir çözüm bulmaktır.
Analitik, bilimsel yönetim ve düşünmenin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Analitik Düşünme Becerisi Kazanma Yöntemleri
Analitik düşünme becerisine doğuştan sahip değilizdir. Ancak çocuklukta çevremizi gözlemlerken kurduğumuz anlamlı ilişkiler ve yetişkinlikte edindiğimiz deneyimler ve kişisel gelişime verdiğimiz önemle geliştirebiliriz. Analitik düşünme becerisi uygulamalı ve sürece bağlı olarak aktif ve pasif yöntemlerle geliştirilmektedir. Analitik düşünme becerisinin gelişmesine katkı sağlayan ve analitik düşünme becerisi kazandıran yöntemleri sıralayalım:
1-Matematik Problemleri Çözmek: Matematik tümdengelimli akıl yürütme yoluyla inceleyen ve aritmetik, geometri, cebir problemleriyle analitik düşünmenin temeli olan yöntemdir.
2- Stratejik Akıl Oyunları Oynamak: Hem öğrenmek hem de eğlenmek adına bireysel ve gruplar halinde analitik düşünme yeteneğine katkı sağlar. Sudoku ve satranç strateji geliştirilen oyunlara örnektir.
3- Tartışma Kulüplerine Katılmak : Fikirleri savunurken ve gruptaki farklı fikirleri dinlerken beyin nöronları yeni bilgi üretmeye başlayabilir.
4-Kitap Okumalarında Kritik yapmak: Kitap okuma sırasında kitabın kahramanları, olay, zaman ve mekan bağlamında okunulanlar anlamlandırıldığında analitik düşünme yeteneği geliştirilir bu yeteneğe kritik düşünme denir.
5-Geniş Bilgi Tabanı Oluşturmak: Beyine alınan bilgiler kısa ve uzun hafızda tutulur . Uzun hafızaya atılan bilgiye “ezber” denir ancak doğru olanı uzun hafızda tutulan bilgiler kalıcı olur. Aniden bir problemle karşılaşıldığında bu bilgileri çıkarıp kullanmak analitik düşünme yeteneğini ortaya çıkarmaktır.
6-Düşünmeye Zaman Ayırmak: Düşünme zamanın kendisidir buna bir sözüm yok :)
7- Dünya Görüşünü Genişletmek: Zaman alan bir süreçtir ancak ne kadar farklı görüş varsa analiz etmek o kadar etkili ve doğru sonuçlanacaktır.
8-Ayrıntıları Görmek ve Ayrıntılara Önem Vermek : Problemleri küçük parçalara ayırmayı öğrenmek gündük hayatta da durumların ve olayların detayına inmekle mümkündür. Etkisini göstermesi zaman almaktadır.
9-Bağlantı Kurmak ve Bağlantıları İncelemek: Örneğin düşünme kavramını öğrenip uzun hafızaya attığımızda sonraki aşamada analitik düşünme kavramını anlamak gibi birçok disiplinde birbiriyle ilişkilidir ,bağlantı kurmak analitik düşünme yeteneğini geliştirecektir.
Düşünmenin yanal düşünme ,dikey düşünme, paralel düşünme gibi farklı şekilleri vardır. Bu düşünme şekilleri yaratıcılığın ortaya çıkarılmasına fayda sağlamaktadır. Problem Çözme Teknikleriyle birlikte ele alındığında inovasyon çalışmalarını desteleyecek bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle…
KAYNAKLAR
https://www.iienstitu.com/blog/analitik-dusunme-becerisi-nedir-nasil-gelistirilir
https://www.youtube.com/watch?v=RY91XO80q-Y&list=PUrVR30q-Seo82gBhmAe_1uQ&index=25
